Δ. Κρεμαστινός: Η άσκηση μπορεί ακόμα και τη συρρίκνωση του εγκεφάλου να αποτρέψει

Έχουν γραφτεί αμέτρητα άρθρα για την ευεργετική επίδραση της καθημερινής Άσκησης στον οργανισμό μας, τόσο σε βιολογικό-σωματικό επίπεδο, όσο και σε πνευματικό. Όταν όμως πέφτει στα χέρια μου ένα άρθρο σαν το παρακάτω, γραμμένο από έναν κορυφαίο επιστήμονα ιατρό, που άφησε ανεξίτηλη την υπογραφή του στην ιατρική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική κοινότητα της χώρας, δεν έχω άλλη επιλογή παρά να το αναδημοσιεύσω. 

Ο καθηγητής Δημήτρης Κρεμαστινός αναφέρεται με πολύ απλά και περιεκτικά λόγια στη θετική επίδραση της Άσκησης στις ψυχικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη, αλλά και στις παθήσεις του εγκεφάλου, όπως η γεροντική άνοια. Μια πολύ σημαντική τοποθέτηση, που αξίζει να διαβάσει ο καθένας μας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως:

Ο Δημήτρης Κρεμαστινός (Χάλκη Δωδεκανήσου, 1 Μαΐου 1942 - Αθήνα, 8 Μαΐου 2020) ήταν Έλληνας ιατρός, καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών. Είχε διατελέσει υπουργός Υγείας και Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων και το 2015 εξελέγη Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων. Είχε εκλεγεί βουλευτής στα Δωδεκάνησα με το ΠΑΣΟΚ και τη Δημοκρατική Συμπαράταξη ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜ.ΑΡ. Υπήρξε προσωπικός ιατρός του Ανδρέα Παπανδρέου.

Προσωπικά θα ήθελα να ευχαριστήσω τη σύζυγο του Δ. Κρεμαστινού, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας κα. Τζένη Κουρέα - Κρεμαστινού, για την ευγενική της προσφορά και άδεια αναδημοσίευσης του άρθρου, η οποία με τιμά πολύ. Ας είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε έναν άνθρωπο που προσέφερε τόσα πολλά στην κοινωνία μας και βοήθησε πολλούς συμπολίτες μας με την αγάπη του και τη γνώση του.

Το άρθρο:

Καθηγητής Δημήτρης Κρεμαστινός 9/11/2012

Η άσκηση και γενικότερα η γυμναστική αποδεικνύεται ότι είναι ένα πολυδύναμο φάρμακο που θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την ασπιρίνη. Η ορατή πλευρά της άσκησης είναι η ενδυνάμωση και η υπερτροφία των μυών του σώματος που συμβάλλουν αναμφισβήτητα στην ευκαμψία και την ομορφιά του ανθρώπινου σώματος.

Πέραν όμως του ορατού αποτελέσματος της άσκησης, υπάρχει και η αόρατη πλευρά που διαπιστώνεται μέσα από εργαστηριακές εξετάσεις και πολυκεντρικές μελέτες.

Στην καρδιά και τα αγγεία η άσκηση προκαλεί υπερτροφία του μυοκαρδίου ανάλογη με την υπερτροφία των μυών του σώματος, που στις περιπτώσεις του επαγγελματικού αθλητισμού πλησιάζει στα επίπεδα της υπερβολικής υπερτροφίας που παρατηρείται στις υπερτροφικές μυοκαρδιοπάθειες. Μέχρι σήμερα δεν έχει διευκρινιστεί εάν η υπερβολική υπερτροφία του μυοκαρδίου που παρατηρείται στους αθλητές επιδρά δυσμενώς στο προσδόκιμο της επιβίωσής τους. Όμως η καθημερινή γυμναστική και το βάδισμα τριών τουλάχιστον χιλιομέτρων την ημέρα αναζωογονούν το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών (ενδοθήλιο) που παράγει μια σειρά ουσιών που προκαλούν αγγειοδιαστολή και εμποδίζουν τις θρομβώσεις (δηλαδή τη δημιουργία θρόμβων) μέσα στις αρτηρίες και τις φλέβες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η έλλειψη καθημερινής άσκησης θεωρείται ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την πρόκληση εμφράγματος του μυοκαρδίου. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι 2 εκατομμύρια άνθρωποι περίπου χάνονται κάθε χρόνο από έμφραγμα του μυοκαρδίου λόγω μη άσκησης.

Παράλληλα, η άσκηση αντιστρατεύεται όλες τις καταστροφικές ουσίες που παράγονται σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Έτσι, ακόμα και οι άρρωστοι με καρδιακή ανεπάρκεια που εμφανίζουν χαρακτηριστική δύσπνοια κατά τη σωματική προσπάθεια, ωφελούνται αναμφισβήτητα από το καθημερινό βάδισμα, ωφέλεια που αρχίζει από τη βελτίωση των συμπτωμάτων και φθάνει μέχρι τη βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσής τους.

Όμως η επίδραση της άσκησης στην ψυχική διάθεση και τη συμπεριφορά του ατόμου ήταν ένα θέμα που τα τελευταία χρόνια ήρθε στην επικαιρότητα. Μια σειρά πολυκεντρικών μελετών έδειξε ότι η άσκηση επιδρά ευεργετικά ακόμα και σε ψυχιατρικές παθήσεις όπως είναι η κατάθλιψη, περιορίζοντας τον αριθμό των καταθλιπτικών ατόμων, γεγονός σημαντικό αν λάβει κανείς υπόψη ότι η κατάθλιψη επηρεάζει αρνητικά τον καρδιοπαθή ασθενή και ιδιαίτερα τον ασθενή με στεφανιαία νόσο. Ο καταθλιπτικός έχει τετραπλάσιες πιθανότητες από τον μη καταθλιπτικό να πάθει έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι η αποτύπωση με σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους της ευεργετικής επίδρασης της άσκησης στη λειτουργία του εγκεφάλου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος με την πάροδο των ετών συρρικνώνεται, παρουσιάζοντας αλλοιώσεις ορατές ακόμα και στον φλοιό του εγκεφάλου, που άμεσα σχετίζονται με τη γεροντική άνοια.

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη, που πρόσφατα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology, σε 638 άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών έδειξε στο scanning του εγκεφάλου, ότι τα άτομα που είχαν έστω και ελάχιστη δραστηριότητα όπως π.χ. περίπατο μερικές φορές την εβδομάδα παρουσίαζαν μικρότερη συρρίκνωση του εγκεφάλου και λιγότερες αλλοιώσεις του φλοιού του σε σύγκριση με τα ακινητοποιημένα άτομα. Τα άτομα μάλιστα αυτά, ακόμα και με ελάχιστη κινητικότητα, είχαν σαφώς καλύτερες πνευματικές ικανότητες, στη μνήμη, στην αντίληψη και τη γνώση. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν παλαιότερες κλινικές μελέτες που υποστηρίζουν ότι η άσκηση καθυστερεί ακόμα και την εκδήλωση γεροντικής άνοιας.

Πιστεύεται ότι η άσκηση επιδρά θετικά στις συνάψεις των εγκεφαλικών κυττάρων της περιοχής του ιππόκαμπου.

Έτσι εξηγείται γιατί οι πρωτόγονοι πληθυσμοί της ζούγκλας που κινούνται συνεχώς αναζητώντας την τροφή τους για να επιβιώσουν δεν πάσχουν από παθήσεις που καταδυναστεύουν τις σύγχρονες κοινωνίες.

*Παρά τις προσπάθειες της κας. Κρεμαστινού και εμού, να βρεθεί το έντυπο μέσο όπου και δημοσιεύτηκε το συγκεκριμένο άρθρο, αυτό δεν κατέστη δυνατόν. Πολύ πιθανόν η εφημερίδα εκείνης της εποχής να μην βρίσκεται πλέον σε κυκλοφορία. Εάν όμως ισχύει το αντίθετο, παρακαλώ τον οποιονδήποτε γνωρίζει κάτι, να επικοινωνήσει μαζί μου, ώστε να αναφερθεί το Μέσο στο άρθρο μου.

Ευχαριστώ